Antonije Isaković

Biografija

Antonije Isaković je bio srpski pisac i scenarist. Rođen je 06. novembra 1923. godine u Rači Kragujevačkoj, a umro je 13. januara 2002. godine u Beogradu. Bio je član Srpske akademije nauka i umjetnosti, kao i njen potpredsjednik od 1980. do 1992. godine.

Djetinjstvo i školovanje

Otac Antonija Isakovića zvao se Nikola. Poznato je da je Nikola otvorio testament kralja Petra Prvog Karađorđevića, budući da je bio uvaženi sudija Prvog opštinskog suda u Beogradu. Bio je jedan od 1 300 kaplara koji je dospio i do Solunskog fronta. Zbog njegove advokatske karijere porodica se često selila.

Antonijeva majka zvala se Zagorka. Vodi porijeklo iz porodice Živanović, koja je živjela u selu Donje Šatornje, blizu Rudnika. Bila je domaćica. Nerijetko su članovi porodice sa očeve strane bili sveštena lica. Porodica sa majčine strane se bavila industrijom, trgovinom, poljoprivredom, stočarstvom, neki su bili bankari, kafandžije, dućandžije, pa i milioneri.

Antonije je dobio ime po majčinom ocu. Bio je miljenik djeda Antonija, koji je maštao o tome kako će mu unuk, jednog dana, postati konjički oficir ili diplomata. Otac Nikola je imao najveći uticaj na malog Antonija u toku njegovog djetinjstva.

Antonija su najprije upisali u osnovnu školu u Aranđelovcu. Kroz nepuna dva mjeseca prepisali su ga u osnovnu školu u Rači Kragujevačkoj, a sve zbog očeve advokatske službe koja je nametala potrebu čestog seljenja. Bio je marljiv učenik koji je završavao razrede sa odličnim uspjehom.

Pohađao je gimnaziju kralja Aleksandra na Topčideru. A onda je počeo rat u kome je morao da učestvuje kao najmlađi borac u Prvoj proleterskoj brigadi, na Neretvi, Sutjesci i Igmanu.

Karijera

Antonije Isaković je svoju prvu pripovijetku „Kašika“ napisao sa 25 godina. Zahvaljujući njegovoj sestri, koja je tada prva pročitala ovu pripovijetku i na nju dala pozitivne kritike, nastavio je da piše svoja brojna uspješna djela: „Velika djeca“, „Paprat i vatra“, „Tren“, „Gospodar i sluge“ i mnoga druga. U Jugoslaviji su djela Antonija Isakovića mnogo ekranizovana.

Pripovijetka „Kašika“ je uvrštena u gradivo srpskog jezika i književnosti u osnovnoj školi i uvrštena je u antologiju najljepših svjetskih pripovijedaka.

Za temu većine svojih djela uzimao je borbe partizana za vrijeme Drugog svjetskog rata, političke sukobe sa četnicima i razne političke intrige. Detaljnim psihološkim studijima glavnih junaka, stvarao je djela koja se svrstavaju u red najboljih dijela moderne srpske književnosti.

Zbirka pripovijetki „Velika djeca“ čini jednu popunjenu cjelinu sa izraženim romanesknim obrisima u kojoj pisac pripovijeda o partizanskom odredu, bolesti, gladi i smrti. Neki od junaka ponavljaju se kroz različite priče.

Pripovijetke su usklađenog stila, materijala i forme. Pisac se izražava jednostavnim i kratkim rečenicama, a potkovanim objektivnim činjenicama. Pisanje je lišeno moralisanja, junaci su obični, jednostavni ljudi, koji se ponašaju u skladu sa datim okolnostima.

Antonije Isaković, kao realista i modernista u isto vrijeme, stvarao je savremenu priču o čovjeku i njegovoj patnji, a sve na osnovu konkretnih događaja. Iako originalan pisac, za uzore je uzimao velike svjetske pisce, kao što su Hemingvej, Čehov, Mopasan, Dostojevski, ali i domaće Lazu Lazarevića, Borislava Stankovića i Vuka Karadžića.

Dominirajuća ratna tematika zahvata pitanja čovjekove sudbine. Zbirka pripovijedaka „Paprat i vatra“ obuhvata cijeli ratni period, od prvih dana rata, pa sve do priče „Vojnik na krovu“ koja oslikava prve dane mira.

Knjiga „Prazni bregovi“ zasniva se na ideji pisca da putem književnosti pronađe ishodište zasnovano na ličnom literarnom i životnom iskustvu. Knjiga je pisana u smislenoj formi, kompozicijski usklađena, kroz pravilan redoslijed i raspored tekstova, koji oblikuju cjelinu, predočavajući tako autorova humanistička, moralna i umjetnička shvatanja.

Lirski pripovjedački stil i osobeni književni jezik najistaknutija su obilježja umjetničke metode Antonija Isakovića. Njegove priče poprimaju simbolički karakter zahvaljujući realističkoj strukturi teksta, koja je bazirana na precizno uređenoj književnoj strukturi. Preciznost u korišćenju elemenata mitologije, usklađena konstrukcija narativnih planova, pridavanje izrazitog značaja kompoziciji, pokazuju izgrađen Isakovićev stil.

Isakovićeve pripovijetke čitaoca dovode u stanje neizvijesnosti i različitih mogućnosti, dok su vremenski različito strukturisane. Pisac daje jasnu sliku čitave polovine dvadesetog vijeka, sa dozom predskazanja budućnosti.

Isaković je uređivao književne časopise „NIN“ i „Delo“. Takođe je bio urednik i direktor IP „Prosveta“. U „Avala filmu“ stekao je članstvo Umjetničkog savjeta, dok je u Odjeljenju za jezik i književnost bio sekretar.

U SANU jedno vrijeme je bio potpredsjednik (od 1980. do 1992. godine). Jedan je od autora Memoranduma SANU, 1986. godine. Napravio je nacionalni program SPS-a. Jedno vrijeme je bio u članstvu Komunističke partije, Okružnog komiteta KPJ i Agitpropu CK Srbije

Ljubavni život

Supruga Antonija Isakovića bila je Leposavu Milanin. Njihova ćerka je poznata glumica Milica Milša.

Antonije i Leposava prvi put su se sreli u bioskopskoj sali, kada su se javile prve simpatije i razmjenjivali pogledi. Leposava je tada imala 18 godina, a Antonije je bio 14 godina stariji od nje. Nešto kasnije dolazio je Leposavi pod prozor. Zatim je slijedio susret na ulici.

Zvanično ih je upoznao režiser Stole Janković, nakon čega su počeli svoju ljubavnu vezu. Ostalo je zabilježeno da se Antonije odrekao Oktobarske nagrade za književnost, a sve zbog toga što je smatrao da je isto tako, ova nagrada, trebala da bude uručena i njegovoj supruzi za knjigu „Šake“.

Leposava je bila arhitekta i član Udruženja književnika. Objavila je nekoliko romana i zbirki priča, kao i dramu. Takođe je objavila i dva filmska scenarija, a po jednom od njih je režirala film. Umrla je 29. septembra 2016. godine. Ćerka Milica se udala za publicistu Žarka Jokanovića sa kojim ima sina Antonija.

Nagrade

• Zmajeva nagrada (1953. godine)
• Andrićeva nagrada (1976. godine)
• NIN-ova nagrada (1982. godine)
• Nagrada „Meša Selimović“ (1995. godine)
• Nagrada „Svetozar Ćorović“ (2001. godine)

Bibliografija

• „Velika djeca“, pripovijetke (Beograd, 1953. godine)
• „Paprat i vatra“, pripovijetke (Beograd, 1962. godine)
• „Pripovijetke“ (Beograd, 1964. godine)
• „Prazni bregovi“, pripovijetke (Beograd, 1969. godine)
• „Sabrana djela u pet tomova“ (Beograd, 1976. godine)
• „Tren 1“, roman (Beograd, 1976. godine)
• „Tren 2“, roman (Beograd, 1982. godine)
• „Berlin kaputt“ (Beograd, 1982. godine)
• „Obraz“, pripovijetke (1988. godine)
• „Govori i razgovori“ (Beograd, 1990. godine)
• „U znaku aprila: i druge priče“ (Beograd, 1991. godine)
• „Miran zločin“, roman, (Beograd, 1992. godine)
• „Drugi dio mog vijeka: da se ne zaboravi“ (Beograd, 1993. godine)
• „Gospodar i sluge“, roman (Beograd 1995. godine)
• „Riba“ (Beograd, 1998. godine)
• „Nestajanje“ (Beograd, 2000. godine)

Filmografija

Autor literarne predloge:

• „Kroz granje nebo“ (1958. godine)
• „Partizanske priče“ – „Crveni šal“, „Povratak“ (1960. godine)
• „Dvije noći u jednom danu“ (1963. godine)
• „Tri“ (1965. godine)
• „Zasjeda“ (1969. godine)
• „Tren“ (1978. godine)
• „Berlin Kaputt“ (1981. godine)

Scenariji:

• „Aleksa Dundić“, 1958. godine (Režija: Leonid Lukov)
• „Jedini izlaz“, 1958. godine (Režija: Aleksandar Petrović/Vicko Raspor)
• „Dvije noći u jednom danu“, 1963. godine (Režija: Radenko Ostojić)
• „Tri“, 1965. godine (Režija: Aleksandar Petrović)
• „Tren“, 1978. godine (Režija: Stole Janković)
• „Berlin kaputt“, 1981. godine (Režija: Milivoje Milošević)