Foto: Javno vlasništvo.Đuzepe Verdi (ital. Giuseppe Francesco Verdi) je bio italijanski kompozitor. Stvarao je djela zrelog italijanskog belkanta u epohi romantizma. Rođen je u mjestu Le Ronkole kod Parme 10. oktobra 1813. godine, a umro je u Milanu 27. januara 1901. godine.
Sa samo jedanaest godina svirao je orgulje u jednoj od lokalnih crkava. Jedan bogati trgovac i zaljubljenik u muziku, Antonio Bareči (Antonio Barezzi) je među prvim obratio pažnju na njegov talenat, te ga je zaposlio u svojoj radnji kako bi mu pomagao.
Zahvaljujući Barečiju i gradskoj upravi Buseta, Verdi je 1832. godine upisao muziku u Milanu. Problemi u ovom Konzervatoriju su nastali onda kada je tamošnji upravnik primijetio da Verdi, po statutu, ne pripada starosnoj grupi njihovih učenika, ali i što je bio nepovjerljiv prema talentu tadašnjeg mladog Verdija.
Po odlasku iz Konzervatorija, u naredne tri godine, je bio zaposlen kod opernog dirigenta Lavinje (Vincenzo Lavigna). Kada je 1833. godine u Busetu umro orguljaš Provesi (Ferdinando Provesi), Verdi je dobio priliku da ga naslijedi. Nakon nepune dvije godine oženio je Margaritu Bareči (Margerita Barezzi). Njegova supruga, kao i dvoje djece umrli su 1840. godine.
Kao operski kompozitor ostvario je veliki uspjeh i preselio se u Milano. Postao je poznat i cijenjen, kako u Italiji, tako i širom svijeta. Tokom 1859. godine oženio se po drugi put i to operskom pjevačicom koja se zvala Đuzepina Streponi (Giuseppina Strepponi). Nakon njene smrti živio je još četiri godine, odnosno do svoje osamdeset i sedme godine. Sahranjen je u Muzičkom institutu „Verdi“ u Milanu.
Slavu je stekao kao kompozitor opera, ali je napisao i dvije sakralne kompozicije „Rekvijem“ (ital. „Requiem“; 1874. godine) i „Četiri sveta komada“ (ital. „Quattri pezzi sacri“; 1898. godine). Djelo „Četiri sveta komada“ sastavljena su od „Ave Maria“, „Stabat Mater“, „Te Deum“ i „Laudi alla Vergine“.
Odrastanje i obrazovanje
Verdi je rođen u porodičnoj kući, u selu Le Ronkole koje je smješteno blizu Buseta. Prvo je dijete svojih roditelja, oca koji se zvao Karlo Đuzepe Verdi (Carlo Giuseppe Verdi) i majke Luiđe Utini (Luigia Uttini). Otac mu je po zanimanju bio gostioničar, a majka prelja.
Mlađa kompozitorova sestra se zvala Đuzepa (Giuseppa). Sestra mu je umrla 1833. godine, sa samo sedamnaest godina. Verdi je od četvrte godine pohađao časove latinskog i italijanskog jezika kod privatnog seoskog učitelja. U javnu školu pošao je napunivši šest godina.
Od malena je bio vidno zainteresovan za muziku, toliko da je, vrlo rano, naučio tehniku sviranja orgulja. Roditelji su mu, stoga, priuštili spinet. Od tada je svirao orgulje u lokalnoj crkvi, dok je uporedo bio u sastavu crkvenog hora i na pohađanju privatnih časova orgulja.
Kada je umro njegov privatni učitelj Bajstroki (Baistrocchi), sa svojih osam godina postao je zvanični crkveni orguljaš koji je svirao za platu. Njegovi roditelji su bili dosta entuzijastični kada je bilo pitanje obrazovanja njihovog sina.
Sa njegovih deset godina su ga upisali u gimnaziju za dječake u Busetu. Školom je upravljao Don Pjetro Seleti (Pietro Saletti). Dok se Verdi školovao u Busetu njegovi roditelji su ostali na svom seoskom imanju, gdje su bili zauzeti porodičnom gostionicom.
Verdi se nedjeljom pješke vraćao u rodno selo, a sve kako bu svirao orgulje u crkvi. Sa jedanaest godina je bio polaznik časova italijanskog i latinskog jezika. U isto vrijeme je izučavao društvenu nauku i retoriku. Naredne godine je izučavao muziku u San Bartolomeu, kod upravnika jedne od opštinskih muzičkih škola, Ferdinada Provesija.
Verdi je od svoje trinaeste do osamnaeste godine komponovao nekoliko marševa, raznovrsne male simfonije, pet končerta, veliki broj serenada i kantata i nekoliko kompozicija crkvene muzike.
Sredinom 1827. godine je maturirao u gimnaziji, nakon čega se posvetio časovima muzike kod Provesija. Prvo javno nastupanje u selu je imao u trinaestoj godini i to kada je svirao kao zamjena. Tada je postao cijenjen i uspješan u okruženju. Često je javno nastupao svirajući svoje kompozicije.
Postao je vodeći muzičar u okruženju. Sa petnaest godina je napisao kantatu „I deliri di Saul“, nakon čega je redovno izvođena. Bareci je bio zadivljen njegovim stvaralaštvom. Kada je Provesi uvidio da nema više čemu da ga uči, Verdi je prekinuo časove kod ovog učitelja, tačnije 1829. godine.
Kod Verdija je krenula na časove Barecijeva ćerka Margerita, a sve kako bi naučila pjevanje i tehniku sviranja klavira, da bi je Verdi zaručio 1831. godine. Ona je uskoro postala njegova supruga, a imali su dvoje djece.
Verdi je imao ambicije o preseljenju u Milano, koji je nudio dosta više mladom umjetniku. Zbog toga je aplicirao na studije u Konzervatoriju, ali bez uspjeha. Onda je zahvaljujući Bareciju postao privatni učenik koncertnog maestra Milanske skale Vinčenca Lavinje.
Verdi je, vremenom, postao obavezan predstavnik milanskog svijeta muzike i sve više napredovao u karijeri. Upoznao je amatersku horsku grupu „Società Filarmonica“, kada je 1834. godine često posmatrao njeno izvođenje. Uskoro je prihvatio posla kao njen redatelj proba.
Odraslo doba
U Milanu je 1839. godine premijerno predstavljena njegova prva opera „Oberto, grof od San Bonifacija“ (ital. „Oberto,conte di San Bonifacio“) i to je rezultiralo velikim uspjehom. Manje uspješno bilo je njegovo djelo „Lažni Stanislav“ (ital. „Il finto Stanislao“), koje je pisao u teškim životnim gubicima, nakon smrti prve supruge i dvoje djece.
Uspjeh ponovo doseže 1842. godine, kada je predstavio djelo „Nabuko“ (ital. „Nabucco“). Ovom operom je počeo najuspješniji period njegove karijere, zrelo doba stvaralaštva. Uveo je inovativnost u postavljanju notnih vrijednosti i stavljanju nižih kontrasta. Motivi se oslanjaju na unutrašnju dinamiku. Jedna od važnih uloga opere je bio zbor, koji je postao njen sastavni dio.
U operi „Ernani“ (ital. „Ernani“), koja je napisana 1844. godine, predstavio je stvarnost u radnji i karakteru. Nakon ove opere napisao je redom dramatična djela, kao što su: „Dva Foskarija“ (ital. „I Due Foscari“), „Jovanka Orleanka“ (ital. „Giovanna d`Arco“), „Alzira“ (ital. „Alzira“), „Atila“ (ital. „Attila“, „Magbet“ (ital. „Macbeth“), „Razbojnici“ (ital. „I Masnadieri“), „Gusar“ (ital. „Il Corsaro“), „Bitka za Lenjano“ (ital. „La battaglia di Legnano“), „Lujza Miler“ (ital. „Luisa Miller“), „Stifelio“ (ital. „Stiffelio“).
Tih je godina radio na usavršavanju dramskog izraza kada je operu obogatio nekim novim elementima. Najuspješnija djela iz ovog perioda su „Magbet“ i „Lujza Miler“. Tih je godina putovao u London i Pariz. Ostvario je vezu sa pjevačicom Đuzepinom Streponi, koja je postala njegova druga supruga. Kupio je posjed na kome je rado provodio vrijeme pišući mnoga svoja djela.
Najznačajnija djela njegove cjelokupne karijere su napisana u perioda 1851. do 1853. godine: „Rigoleto“ (ital. „Rigoletto“), „Trubadur“ (ital. „Il Trovatore“) i „Travijata“ (ital. „La Traviata“). Djela su ovo bogate melodije. Dramski izraz je rasplamsao onda kada je otklonio barijeru socijalnog položaja, pa je u likove, između ostalih, uvrstio žene sumnjivog morala ili dvorske lude.
U „Rigoletu“ je glavnu ulogu ustupio grbavcu. Kroz ovo djelo Verdi je istakao bogatstvo melodije kroz koju je, dočarao kombinaciju njene zavodljivosti, sa melodijama koje donose duševnu bol i borbu.
Godine 1853. nastao je „Trubadur“, a ovom operom je prestavio herojsku patetiku i romantiku. U stilskom nizu slika prožima se neposredno djelovanje ritma. Iste godine napisao je i „Travijatu“, a nju je stvarao samo dvadeset dana.
Glavna junakinja je propala žena koja osjeća ljubav prema čovjeku drugog staleža. Muče je neostvarene čežnje koje dovode do još većih zdravstvenih problema, a sve kulminira njenom smrću i to u momentu na domak ostvarenja cilja. Ova opera, dubokih unutrašnjih previranja, premijerno je izvedena u istoj godini kada je nastala. Uspješno je kreirao upečatljiv sopran.
Verdi je 1855. godine napisao „Sicilijansko vjenčanje“ (ital. „I Vespri Siciliani/Les vêpres Siciliennes“), a četiri godine poslije „Bal pod maskama“ (ital. „Un Ballo in Maschera“). To su bila njegova djela vokalno instrumentalne polifonije. Komičan lik je po prvi put upotrijebio 1867. godine u operi „Don Karlos“ (ital. „Don Carlos“).
Veliki uspjeh je postigao 1871. godine kada je napisao operu „Aida“ (ital. „Aida“). Premijerno je izvedena u Kairu. Ovom operom je operno pozorište napredovalo za nekoliko stepenica. Inspiraciju za „Aidu“ je pronašao u Vagnerovim (Richard Wagner) djelima. Koristio je tradicionalne forme u samostalnosti glasova, zajedno sa instrumentalnim efektima.
U sadržaju opere „Aida“ smjenjuju se sukobi proizašli iz intimnog spektra glavnih junaka. Unutrašnja previranja proizilaze iz ljubavi, odanosti i ljubomore. Lik Aide osjeća ljubav prema egipatskom vojskovođi Radamesu. Njena unutrašnja borba smještena je između emocija i poslušnosti prema ocu. Sastavni dio u operi su savršenstvo scene i polifonijskog izražavanja. Postigao je inovativnost u svojoj operi uvodeći balet.
Pjesnika i kompozitora Ariga Boita (Arrigo Boito) je upoznao 1879. godine. Počinju saradnju kada je Boito dao Verdiju dva libreta. Tada su nastala dva Verdijeva djela: „Otelo“ (ital. „Othello“) i „Falstaf“ (ital. „Falstaff“). Ova djela pripadaju završnoj fazi njegovog stvaralaštva. U „Otelu“ je oslikao ljubomoru i tragediju koja proizilazi iz emocija. „Falstaf“ je jedina njegova komična opera.
Najpoznatija djela
Opere:
„Oberto, grof od San Bonifacija“ (Oberto, conte di San Bonifacio; 1839. godine)
„Jedan dan vlasti, ili lažni Stanislav“ (Un giorno di regno, o Il finto Stanislao; 1840. godine)
„Nabuko“ (Nabucco; 1842. godine)
„Lombardijci u Prvom krstaškom pohodu“ (I Lombardi alla prima crociata; 1843. godine)
„Ernani“ (Ernani; 1844. godine)
„Dva Foskarija“ (I Due Foscari; 1844. godine)
„Jovanka Orleanka“ (Giovanna d’Arco; 1845. godine)
„Alzira“ (Alzira; 1845. godine)
„Atila“ (Attila; 1846. godine)
„Magbet“ (Macbeth; 1847. godine)
„Razbojnici“ (I Masnadieri; 1847. godine)
„Gusar“ (Il Corsaro; 1848. godine)
„Bitka za Lenjano“ (La battaglia di Legnano; 1849. godine)
„Lujza Miler“ (Luisa Miller; 1849. godine)
„Stifelio“ (Stiffelio; 1850. godine)
„Rigoleto“ (Rigoletto; 1851. godine)
„Trubadur“ (Il Trovatore; 1853. godine)
„Travijata“ (La Traviata; 1853. godine)
„Sicilijansko vjenčanje“ (I Vespri Siciliani/Les vêpres Siciliennes; 1855. godine)
„Simone Bokanegra“ (Simone Boccanegra; 1857. godine)
„Bal pod maskama“ (Un Ballo in Maschera; 1859. godine)
„Moć Sudbine“ (La Forza del Destino; 1862. godine)
„Don Karlos“ (Don Carlos; 1867. godine)
„Aida“ (Aida; 1871. godine)
„Otelo“ (Othello; 1887. godine)
„Falstaf“ (Falstaff; 1893. godine)
Ostala djela:
„Inno delle Nazioni“ (1862. godine)
„Gudački kvartet u E-molu“ (1873. godine)
„Rekvijem“ (Requiem, 1874. godine)
„Pater noster“ (1873. godine)
„Ave Maria“ (1880. godine)
„Četiri sveta komada“ (Quattri pezzi sacri; 1898. godine)
