Vladimir Veličković

Biografija

Vladimir Veličković je bio srpski slikar. Rođen je u Beogradu 11. avgusta 1935. godine, a preminuo u Splitu 29. avgusta 2019. godine.

Veličković je jedan od najpoznatijih srpskih slikara i predstavnik je nove moderne figuracije. Najviše je vremena proveo radeći u Parizu.

Mladost i put Vladimira Veličkovića

Vladimir Veličković je rođen u Beogradu u uglednoj porodici, no nije bio čudni osobenjak, već veoma druželjubiv ekstrovert. Najveći podstrek Veličkoviću je pružala njegova majka Lenka, koja je pokazivala neke od njegovih prvih crteža Cuci Sokić.

Vladimir Veličković je bio dobar učenik i sportista. Pored tenisa, koji je uvek voleo da prati, ugledni slikar voleo je i fudbal, ali najviše od svega voleo je da crta.

Njegov otac, sa druge strane, je više Vladimira potencirao ka arhitektonskom pozivu, što je on ispoštovao, ali ga to nikad nije odvojilo od slobodnog likovnog stvaranja.

Na samom početku njegovog crtačkog delovanja radovi su odavali poetiku blisku pripadnicima pokreta „Mediala“, dok se kasniji izraz bavi pojavom i analizom fizičkog corpusa ljudi, sa ciljem evociranja različitih čovekovih načina egzistencije, osećanja i aktivnosti.

Veličković simultano razvija dva talenta: arhitektonski i likovni, mada je od strane poznanika bio percipiran prije kao virtuozan likovnjak nego arhitekta. U studentskim danima je radio na raznim projektima, kao što je izrada scenografskih rešenja, što ga je konačno usmerilo ka čistoj likovnosti kao profesionalnom pozivu.

Karijera umetnika

Od 1960. do 1962. godine Vladimir Veličković završava Arhitekturu na Beogradskom univerzitetu. Nakon završenog Arhitektonskog fakulteta, okreće se sve više slikarstvu, a 1963. godine ima svoju prvu samostalnu izložbu.

Početkom 1962. pa sve do 1966. radi sa Hegedušić Krstom u Zagrebu u sklopu Majstorske radionice.

1965. godine prima nagradu na pariškom Bijenalu.

Nakon  Zagreba odlazi u Pariz 1966. i već sljedeće godine, nakon predstavljanja u galeriji Galerie du Dragon, gotovo odmah postaje etabliran i stvara kao jedan od najbitnijih likovnih umetnika Nove figuracije.

Za profesora na Nacionalnoj ALU (École Nationale Supérieure des Beaux-Arts) u Parizu izabran je 1983. godine, te tu ostaje da radi do 2000. godine. Primljen je u SANU 1985. godine.

Od strane francuske vlade odlikovan je najvišim francuskim ordenom Viteza za umetnost (Ordre des Arts et des Lettres).

Dana 07.12. 2005. godine  izabran je za člana francuske Akademije lepih umetnosti (franc. Académie des beaux-arts , Institut de France) na smeru za slikarstvo. Bio je jedan od 10 akademika na ovom odeljenju, te je zauzimao sedmo mesto sa tradicijom od 200 godina. Veličković je bio prvi punopravni član ove institucije koji je bio srpske nacionalnosti.

Dana 02.11. 2006. godine dobio je svečani univerzitetski doktorat u Kragujevcu, gde je predavao kao gostujući profesor.

2007. godine u aprilu je francuska vlada Vladimira odlikovala Ordenom viteza legije časti.

Fond Vladimira Veličkovića (Fonds Vladimir Velickovic pour le dessin), oformljen 2009. godine, ima za cilj promociju i afirmaciju mladih srpskih umetnika.

U 5. mesecu 2013. godine organizovana je izložba u prostorijama SANU, a baš u ovoj galeriji je izlagao 11 godina prije.

Delo velikog umetnika

Najveću impresiju Vladimira Veličkovića ostavlja njegova celovitost dela. Veličković koristi isti kontekstualni okvir, od kojeg ne posustaje unutar fluidnog intermedijalnog plesa (crteži, slike, grafike), čime se u konačnici samog artefakta priziva jedan staložen i požrtvovan duh te odlike visoke svesti.

Najveći akcenat kritičari stavljaju na Veličkovićeve slike i crteže, a grafički listovi su na izvestan način zanemarivani iz razloga što Veličković nije klasični grafičar. Tek sa pojavom serigrafije, koja mu je zbog tehnološkog procesa bila pogodna kao medij putem kojeg će direktan crtež prenositi na podlogu, on će se ozbiljnije baviti grafikom.

Upravo grafika kao reproduktivni medij će biti zaslužna za distribuciju i popularizaciju njegovih dela kod šireg kruga jugoslavenske i svetske populacije, te samim tim i za razvoj modernog likovnog izraza.

Oseća se „Veliki strah“ u likovnim ostvarenjima Vladimira Veličkovića, kako to kaže Zoka Pavlović. Strašni prikazi vesala, iskrivljenih tela u skoku, padu, nasrtaju govore o njegovoj borbi protiv destruktivnog; protiv straha, a istovremeno se tom strahu i otkriva, te ga hrabro analizira i beleži u momentu isečenom iz pokreta.

Irina Subotić govori da Vladimirovi prikazi koji su nastali u stvarnosti, a simultano tako udaljene od iste, imaju upravo zadatak da unesu određenu dozu nemira i svoje posebne strukture svesti u balans mirnoće; da preispita odnose, sastav i vrednosti realnosti.

Njegovi prvi kontakti sa grafičkim tehnikama linorez i bakropis su nastali 50-ih godina, što je i pokazao na izložbi na prelazu sa ’52. na ’53. Bio je to njemu svojstven eksperiment i istraživanje novih mogućnosti koje je implementirao unutar svog slikarskog i crtačkog rada.

Veličković se trudio da ne bude monoton i šabloniziran u svojoj umetničkoj likovnoj produkciji, te zbog toga rado i često vrši ovakve izlete u susedne načine delovanja, ali na kraju se uvek vraća svom vernom crtežu. Priča se da se trudio da nijedan dan ne prođe bez makar jednog crteža.

Najbitnija odlika njegovih serigrafskih listova, koje radi od 1968. godine, je prezervacija svih likovnih vrednosti jednog direktnog crteža. Već od 1969. Veličković prezentuje svoje radove na raznim grafičkim bijenalima u Parizu, Tokiju, Ljubljani i Beogradu.

1972. godine Veličković dobija jednu od najprestižnijih domaćih nagrada u to vreme – Veliki pečat Grafičkog kolektiva. Vrlo iznenađujuća odluka žirija, s obzirom da su ovo likovno priznanje gotovo po pravilu uvek dobijali dobro utvrđeni grafičari koji su se izražavali u tradicionalnijim tehnikama visokog i dubokog tiska. Ovakav presedan Grafičkog kolektiva je direktan odraz novog talasa figuracije i borbe protiv ustaljenog konzervatizma akademskih krugova, kako u odabiru tematike, tako i u odabiru tehnike.

Ciklus slika kultnog naziva „Gavrani“ karakterističan je po gotovo monohromnom izboru palete koja je ograničena na crnu i crvenu. Ova kombinacija efektivno priziva Veličkovićev duh i ideju, koji su prije svega dramatični, mračni i surovo iskreni. Stvarajući gotovo komplementaran odnos crne i crvene, bojom zapisuje pokret i intenzitet prirode; vatra u kontrastu sa prazninom odsustva svetla (mraka) i crnih gavrana evocira dramatičnost koju smo već spomenuli, te nam daje pred-ideju za sledeće njegove projekte. Naga, izmučena i bezlična tela mirno leže u njegovim brisanim prostorima, dok nad njima zloslutno vise prazna vešala i raspeća (varijacije na Grunevalda). Kuke brutalno zabijene u ljudsko meso podsecaju na mesnice sa svojim izlozima prepolovljenih životinja (malo ranije, 60-ih, Frensis Bekon radi slične studije).

Čovek, (u slučaju varijacija „Raspeća Hristovog“ – sam Isus Hrist) Vladimira Veličkovića kao da je zatvorenik svog straha ili traume. Unutar privatnog, mračnog sveta bez ikakvih struktura i simbola, sem užasa, patnje i boli između kojih je razapet, on se bori da izbije na svjetlost i pobedi samog sebe i čitavu ljudsku zlobu i agresiju. Može li takav simbol spasiti ljude od duševne i materijalne propasti(?) ili će ga ponovo sam čovek razapeti, izbosti i ubiti da bi samo nada mogla da ga vaskrsne i obnovi krug.

Tokom svog života Vlada Veličković održao je mnogobrojne izložbe na teritoriji Evrope, Azije i Sjedinjenih Američkih Država, te je bio dobitnik velikih nagrada za crtež, sliku i grafiku.

Djela Vladimira Veličkovića su izložena u svetski eminentnim galerijama kao što su : „Tejt“ (London), „Centar Pompidu“ (Pariz), Institut za savremenu umetnost (Čikago) i u Muzeju moderne umetnosti (Njujork).

Izdvojene izložbe

Marsej – Galerija Ana Tšop (Galerie Anna-Tschopp), 2013.

Beograd – Srpska akademija nauka i umetnosti, 2013.

Beograd – Zepter Muzej, 2013.

Colmar – Savremeni umjetnički prostor Andre Marlau (Espace d’art contemporain André Malraux), 2013.

Rijeka – Muzej moderne i savremene umjetnosti, 2013.

Varna –Međunarodno bijenale grafike (Biennale internationale de l’Estampe), 2013.

Strazburg – Galerija Nikol Bak (Galeria Nicole Buck), 2014.

Lion –  Galerija Ana-Marije i Ronald Palad (Galerie Anne-Marie i Roland Pallade), 2014.

Kragujevac – Galerija „Rima“, 2014.

Montreal – Umjetnički centar 1700 la Post (Center d’art le 1700 La Poste), 2015.

Reference

• http://www.riznicasrpska.net/likovnaumetnost/index.php?topic=169.0
• Monografija Vladimir Veličković, Irina Subotić
• http://www.grafickikolektiv.org/html/monografijaVV.php
• Tekst za katalog, Ljubomir Simović, Jelova Gora, jul 2006. | Galerija Užice
• https://en.wikipedia.org/wiki/Vladimir_Veli%C4%8Dkovi%C4%87